วันเสาร์ที่ 22 มิถุนายน พ.ศ. 2556

ปลาแพะ นักเก็บกวาดประจำตู้





          สวัสดีครับเพื่อนๆที่รักในปลาสวยงามทุกท่าน  ในฉบับนี้เรามาพุดถึงเรื่องปลาแพะ   เมื่อตอนพูดถึงปลาแม่บ้าน ปลาแม่บ้านไม่ใช่ปลาถูพื้นเช็ดกระจก เสิร์ฟกาแฟ แต่ปลาแม่บ้านคือ ปลาที่มีหน้าที่ทำความสะอาดในตู้หรือบ่อปลาด้วยการกินเอาเศษอาหารตกหล่นบ้าง ตะไคร่น้ำที่เกาะตามผิวกระจกบ้างเป็นอาหารหลัก พฤติกรรมในแบบธรรมชาติของมันทำให้ตู้ปลาของเราสะอาดดูดีขึ้นโดยที่เราไม่ต้องเข้าไปยุ่งวุ่นวายเลยสักนิด

            ปลาที่จัดอยู่ในกลุ่มปลาแม่บ้านมีหลายชนิดมากครับ แต่โดยหลักๆ แล้วก็จะทำหน้าที่ไม่กี่อย่าง ปลาแพะ เป็นหนึ่งในนั้น คุณสมบัติโดดเด่นของมันคือเป็นปลาที่ชอบเก็บเศษอาหารตามก้นตู้กินมากกว่าที่จะว่ายขึ้นมาบนผิวน้ำอย่างปลาชนิดอื่นๆ เขา (แต่ก็มีบ้างเหมือนกันที่ปลาถูกเลี้ยงจนเชื่องทำให้ลืมกำพืดตัวเอง เผยอหน้าขึ้นมากินอาหารร่วมกับปลาไฮโซ) ทำให้บริเวณพื้นตู้ซึ่งบางครั้งก็ปูด้วยกรวดบ้างทรายบ้าง สะอาดหมดจดปราศจากเศษอาหารตกหล่นคั่งค้างจากการกินเหลือทิ้งขว้างของปลาตัวอื่นๆ อันจะเป็นสาเหตุของการเน่าเสียของน้ำเร็วขึ้น




        ปลาแพะ มีขนาดเล็ก และนิสัยไม่ดุร้าย จึงทำให้เข้ากับปลาอื่นได้เกือบทุกชนิดที่ไม่ใช่ปลากินเนื้อหรือดุเกรี้ยวกราดไร้เหตุผล และเหมาะอย่างยิ่งกับตู้ที่จัดตกแต่งไว้อย่างรกครึ้ม เช่น ตู้พรรณไม้น้ำหรือตู้แบบป่าฝนเขตร้อนที่มักจัดด้วยขอนไม้และพืชน้ำสลับซับซ้อนจนมองแทบไม่เห็นพื้นกรวด และการทำความสะอาดตู้ก็มักอาศัยวิธีเปลี่ยนถ่ายน้ำเพียงส่วนเดียว ไม่สามารถใช้สายยางลักน้ำ (Water Siphon) ดูดเอาของเสียจากใต้พื้นกรวดออกมาได้เลย ปลาแพะจะมีบทบาทมากเพราะสามารถซอกซอนชอนไชกินเศษอาหารได้ทุกหลืบมุม จนกลายเป็นแม่บ้านขวัญใจของนักเลี้ยงตู้พรรณไม้น้ำมานานปี

        ปลาแพะ จัดอยู่ในกลุ่มของปลาหนัง (catfish) หรือปลาไม่มีเกล็ดขนาดเล็ก แต่มันก็สามารถพัฒนาผิวหนังไร้เกล็ดของมันให้แข็งเหมือนเกราะเพื่อปกป้องอันตรายจากศัตรูได้ดียิ่งกว่าเกล็ดจริงๆ เสียอีก อาวุธป้องกันตัวของมันแทบไม่มีอะไรนอกเหนือไปจากก้านแข็งของครีบว่ายน้ำ ทำให้ปลาอื่นที่หวังจะเคลมมันเข้าท้องทำได้ด้วยความยากลำบาก ผมเคยเห็นปลาทองจอมซุ่มซ่ามเผลอเขมือบเอาเจ้าแพะน้อยเข้าปากด้วยเข้าใจว่าเป็นอาหาร ปลาแพะตัวนั้นไม่ได้ใหญ่คับปากแต่อย่างใด แต่ก้านครีบแข็งของมันนั้นยาวพอที่จะค้ำกระพุ้งแก้มปลาทองเอาไว้จนกลืนก็ไม่เข้าและคายก็ไม่ออก สุดท้ายก็เลยเดินทางไปสู่ยมโลกพร้อมกันอย่างน่าเศร้าใจ




       ลักษณะภายนอกของปลาแพะนั้นดูตลก รูปร่างของมันค่อนข้างป้อม ลำตัวกลม ส่วนหัวค่อนข้างโตกว่าลำตัว ที่ปากมีหนวดสั้นๆ ยื่นออกมาสำหรับคลำหาอาหาร หนวดที่ว่านี้ดูผิวเผินคล้ายเคราของแพะ นักเลี้ยงปลาบ้านเราเลยนิยมเรียกเจ้าปลาชนิดนี้ว่า "ปลาแพะ" ในขณะที่ฝรั่งจะเรียกมันว่า "คอรี่" ซึ่งก็มาจากชื่อสกุลของมันคือ Corydoras นั่นเอง

       ปลาแพะ เป็นปลาขนาดเล็ก โดยเฉลี่ยมีความยาวประมาณ 3-5 เซนติเมตร แต่ก็มีบางชนิดที่อาจใหญ่กว่านั้นเล็กน้อย ปลาแพะ มีจำนวนชนิดพันธุ์มากมายหลายสิบชนิด แต่ละชนิดแตกต่างกันทางรูปร่างและลวดลายสีสัน บางชนิดอ้วนป้อมมาก เช่น แพะเขียวโบรคิส (Brochis splendens) ซึ่งเป็นแพะที่มีขนาดใหญ่ที่สุด โตเต็มที่ตัวเมียจะมีความยาวถึง 9 เซนติเมตร จึงได้ชื่ออีกชื่อหนึ่งว่า เซนติเมตรเซนติเมตร "ปลาแพะยักษ์" ส่วนแพะที่มีรูปร่างตรงกันข้ามกันคือ แพะบาร์บาตัส (Corydoras barbatus) ซึ่งมีลำตัวเรียวยาวผอมเพรียวลม




        แหล่งอาศัยตามธรรมชาติของปลาแพะอยู่ในทวีปอเมริกาใต้ โดยเฉพาะลุ่มน้ำอะเมซอนที่มีสาขามากมายกว้างใหญ่ไพศาล พวกมันจะหากินเป็นฝูงตามหน้าดิน โดยใช้ซากต้นไม้ใบไม้ที่ซ้อนทับถมกันเป็นเครื่องกำบังซ่อนตัวจากผู้ล่า ปลาตัวเมียมีขนาดใหญ่กว่าตัวผู้ รูปร่างอ้วน ท้องกลมจนดูหัวเล็ก ส่วนตัวผู้ลำตัวจะเรียวกว่ามาก

        ปลาแพะ เลี้ยงง่าย มีความอดทนสูง ไม่ค่อยจะมีปัญหามากนัก แม้กระทั่งในบ่อที่ออกซิเจนต่ำก็สามารถเอาตัวรอดได้เป็นอย่างดี เพราะมีอวัยวะช่วยหายใจพิเศษ และหากเศษอาหารไม่ค่อยจะมีให้กิน พวกมันก็ยังสามารถปรับตัวโผขึ้นมาแย่งอาหารจากผิวหน้าน้ำเหมือนกับปลาอื่นๆ ได้เช่นกัน การเลี้ยงปลาแพะควรระมัดระวังเรื่องของกรวดที่ใช้ปูพื้น หลีกเลี่ยงกรวดมีคมหรือหินเกล็ดซึ่งอาจทำอันตรายกับหนวดของปลาแพะเวลาคุ้ยหาอาหารได้ ในธรรมชาติปลาแพะไม่ค่อยชอบแสง ในตู้ควรมีวัสดุตกแต่งจำพวกพืชน้ำ ขอนไม้ หรือก้อนหินใหญ่ เพื่อพรางแสงลงและเพื่อให้ปลาได้ใช้หลบซ่อนตัวเวลาที่มันกินอิ่มต้องการพักผ่อน ปลาแพะเลี้ยงรวมกับปลาอื่นๆ ได้แทบทุกชนิดที่ไม่ดุร้าย อาหารของมันนอกจากเศษตกๆ หล่นๆ ที่ปลาอื่นในตู้กินเหลือแล้วอาจจะต้องเสริมเพิ่มพิเศษให้บ้างเพื่อความสมบูรณ์ของตัวมันเอง ในธรรมชาติปลาแพะกินสิ่งมีชีวิตที่หลบซุกซ่อนตัวอยู่บริเวณผิวหน้าของดิน เช่น ตัวอ่อนแมลงน้ำ ไส้เดือน และสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง เราอาจเสริมอาหารปลาแพะด้วยไส้เดือนน้ำโดยโรยไส้เดือนลงบนพื้นกรวดโดยตรงเพื่อให้ไส้เดือนชอนไชลงใต้ผิวกรวด ปลาแพะจะใช้หนวดของมันคลำหาและจับกินด้วยพฤติกรรมตามอย่างธรรมชาติของมัน นอกเหนือจากไส้เดือนน้ำอาจสลับให้อาหารสำเร็จรูปที่ออกแบบมาสำหรับปลาแพะโดยเฉพาะซึ่งมีขายทั่วไปตามร้านขายปลา ลักษณะคล้ายแผ่นกลมๆ เล็กๆ อัดแน่น จมน้ำเร็วแต่ละลายช้ามาก อาหารประเภทนี้มีคุณค่าทางโภชนาการเหมาะสมกับปลาแพะมากที่สุด แต่ก็อาจจะราคาสูงสักนิด การให้ไม่จำเป็นต้องให้ทุกมื้อหรือทุกวัน แต่ให้แบบสลับนานๆ ที เพื่อให้ปลามีสุขภาพแข็งแรงอ้วนท้วนและอายุยืนนาน ปลาแพะที่ถูกเลี้ยงสมบูรณ์ดีจะมีชีวิตอยู่ได้นานถึงสิบปีทีเดียวเชียวครับ

           การผสมพันธุ์ของปลาแพะทำได้เป็นบางชนิด ปลาตัวเมียเมื่อมีไข่สุกท้องจะอวบอูมป่องออกมาผิดสังเกต ในระยะนี้จะมีแพะตัวผู้เข้าไปเคลียคลอก้อร่อก้อติกอยู่เกือบตลอดเวลาและมักมีตัวผู้มากกว่าหนึ่งตัวต่อการผสมพันธุ์หนึ่งครั้ง เมื่อถึงเวลา ปลาตัวผู้จะเข้าไป สั่นร่างเป็นสัญญาณเชิญชวน และถ้าตัวเมียพร้อมมันก็จะมีปฏิกิริยาตอบสนองด้วยการขยับเข้าหา ตัวผู้จะปล่อยน้ำเชื้อออกให้ตัวเมียอมไว้ในปาก จากนั้นตัวเมียจะออกไข่มาจำนวนหนึ่งแล้วอุ้มไว้ด้วยครีบท้องที่มีลักษณะกลมกว้างคล้ายตะกร้า มองหาทำเลวางไข่ซึ่งก็มักจะเป็นบริเวณที่มีพรรณไม้ร่มครึ้มและมีใบแผ่ เช่น ต้นอะเมซอน (Echinodoras spec.) พอเจอที่จะวางไข่ แม่ปลาจะพ่นน้ำเชื้อในปากลงบนใบไม้ก่อนเอาไข่ที่อุ้มไว้แปะลงไป หลังจากนั้นก็ทำวิธีการเดียวกันซ้ำอีกเรื่อยๆ จนกระทั่งไข่หมดท้อง ซึ่งก็จะมีราวๆ 300 ฟอง พวกมันไม่ค่อยสนใจดูแลไข่นัก ปล่อยให้ฟักเป็นตัวออกมาเองภายในสามวัน ลูกปลาระยะแรกจะยังมีถุงอาหารที่เรียกว่าถุงไข่แดงติดอยู่ตรงท้อง และจะใช้อาหารเหล่านี้หมดไปภายในสามสี่วัน หลังจากนั้นก็จะต้องว่ายหาจับกินแพลงตอนที่ลอยมาตามน้ำกินกันไปตามอัธยาศัย

         ปลาแพะ ที่มีเลี้ยงกันทั่วไปและราคาไม่แพงเลยก็คือ ปลาแพะสีบรอนซ์ หรือแพะเอนีอุส (Corydoras aeneus) บ้านเราเรียกว่า "แพะเขียว" ซึ่งก็มีสายพันธุ์ที่ผ่าเหล่าออกมาจากเอนีอุสเป็นปลาเผือก (Albino) ลำตัวสีขาวนวลอมชมพูนัยน์ตาสีแดง ก็เรียกว่า "แพะเผือก" สองตัวนี้เพาะง่ายที่สุด สามารถเพาะเล่นๆ ในตู้ได้เลย ถ้าปลามีอายุมากพอ ส่วนปลาแพะอื่นๆ โดยมากมักเพาะพันธุ์ยากถึงยากมาก บางชนิดถึงได้มีราคาแพง ตัวหนึ่งเป็นร้อยๆ บาท ในขณะที่แพะเขียวแพะเผือกแค่ไม่กี่บาท แต่ทุกชนิดเลี้ยงง่ายเหมือนกันหมดครับ


       สำหรับใครที่สนใจจะรับเจ้าปลาแพะมาเลี้ยงเพื่อเป็นเมทให้ปอมน้อยนั้น แนะนำว่าเลือกตัวใหญ่สักนิดครับ แล้วจะเกิดการสูญเสียน้อยกว่าเอาตัวเล็กๆมาลงครับผม

ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น